Raport za luty 2016 r.
z realizacji zadań Centrum Porad Obywatelskich i Prawnych dla Romów przez Stowarzyszenie Romów w Polsce
1) W dniu 2 lutego 2016 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pisemnie powiadomiło Stowarzyszenie Romów w Polsce, iż dnia 15 stycznia 2016 r. wystąpiło do niemieckiego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych o zajęcie stanowiska w sprawie przyznawania emerytur z tytułu pracy m.in. Romów w getcie w czasie II wojny światowej (o sprawie pisaliśmy w pkt 7 raportu listopadowego z 2015 r.). Pismo w aktach Stowarzyszenia.
2) W dniu 9 lutego 2016 r. Prezes Stowarzyszenia wraz z osobami towarzyszącymi brali udział w posiedzeniu sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych, w trakcie której zbierali głos w istotnych sprawach. (vide: stenogram z posiedzenia Komisji na stronie Sejmu RP).
3) W dniu 15 lutego 2016 r. Stowarzyszenie otrzymało zawiadomienie z Prokuratury Rejonowej Kraków Śródmieście Zachód w Krakowie o skierowaniu zażalenia o odmowie wszczęcia dochodzenia w sprawie 2 Ds. 144/15 do Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia Wydział II Karny w Krakowie (publiczne nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych oraz publiczne znieważenie grupy ludności romskiej z powodu jej przynależności etnicznej na portalu www.sadistic.pl – vide pkt 3 w Raporcie grudniowym z 2015 r.). Pismo w aktach Stowarzyszenia.
4) W dniu 10 lutego 2016 r. Stowarzyszenie wydało oświadczenie, które opublikowało na swojej stronie, w sprawie przedmiotowego traktowania rodzin romskich przez władze samorządowe Limanowej i Czchowa. Oto treść oświadczenia:
Oświadczenie
z dnia 10 lutego 2016 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce
w sprawie przedmiotowego traktowania rodzin romskich przez władze samorządowe Limanowej oraz Czchowa
W ostatnim okresie czasu pojawiły się w mediach informacje o bulwersującym traktowaniu rodzin romskich przez władze miasta Limanowa oraz gminy Czchów (Małopolska). W szczególności chodzi o akcję władz Limanowej, które postanowiły za dotację z rządowego „Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce” kupić i wyremontować budynek w odległym o 40 km Czchowie celem przeniesienia trzech rodzin liczących 20 osób. Ponieważ transakcja ta odbyła się bez wiedzy władz gminy Czchów, przeto po jej ujawnieniu ostro one zaprotestowały uważając, że lokalni mieszkańcy nie chcą Romów, zaś Limanowa podrzuca problem do innej gminy. Wójt tej Gminy zapowiedział, że w ramach rewanżu rozważa zakupienie dla tych Romów budynku w Limanowej obok Urzędu Miejskiego celem „powrotu (Romów) do korzeni”. Należy dodać, że władze Limanowej w podobny sposób przesiedliły już wcześniej „swoich” Romów do Marcinkowic w gminie Chełmiec koło Nowego Sącza.
Protestują także Romowie, którzy nie chcą przenosić się do odległego Czchowa stwierdzając: „Nie zgadzamy się, żeby nas traktowano jak przedmioty, które się wywala gdzie bądź!”.
Sprawą – oprócz mediów – zainteresował się m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich, którego przedstawiciel stwierdził, iż „To Romowie są beneficjentami programu i pieniądze powinny być wykorzystywane, tak aby trafiała do nich rzeczywista pomoc.”. Postępowanie wyjaśniające prowadzi także Wojewoda Małopolski.
W dniu wczorajszym przedstawiliśmy problem na sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych stwierdzając w obecności posłów, przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, iż władze dwóch gmin traktują Romów jak „kukułcze jajo” podrzucając ich sobie bez jakiegokolwiek uzgodnienia zasad zakupu budynku komunalnego oraz przeniesienia lokatorów. I wszystko to obywa się za państwowe pieniądze z Programu romskiego, który wg założeń winien służyć integracji obywatelskiej obywateli polskich pochodzenia romskiego.
Nasze stanowisko znalazło zrozumienie wśród posłów, w tym wiceprzewodniczącego Komisji posła Szymona Giżyńskiego, którzy zapowiedzieli m.in. wyjazd Komisji do Limanowej.
Ponieważ działania obu samorządów mają charakter precedensowy i odbywają się na pograniczu prawa oraz zasad współżycia społecznego, przeto oświadczamy, że będziemy śledzić losy sprawy mając na uwadze przede wszystkim konstytucyjne prawa podmiotowe rodzin romskich (art. 2 – Zasada demokratycznego państwa prawnego, art. 30 – Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela, art. 32 – Wszyscy maja prawo do równego traktowania przez władze publiczne).
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
5) W dniu 16 lutego 2016 r. na stronie Stowarzyszenia opublikowało ono kolejne oświadczenie w sprawie traktowania rodzin romskich przez władze samorządowe Limanowej i Czchowa. Oświadczenie wydano w związku z eskalacją konfliktu na tle przesiedlenia rodzin romskich z Limanowej do Czchowa. Oto treść oświadczenia.
Oświadczenie
z dnia 10 lutego 2016 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce
w sprawie przedmiotowego traktowania rodzin romskich przez władze samorządowe Limanowej oraz Czchowa
W ostatnim okresie czasu pojawiły się w mediach informacje o bulwersującym traktowaniu rodzin romskich przez władze miasta Limanowa oraz gminy Czchów (Małopolska). W szczególności chodzi o akcję władz Limanowej, które postanowiły za dotację z rządowego „Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce” kupić i wyremontować budynek w odległym o 40 km Czchowie celem przeniesienia trzech rodzin liczących 20 osób. Ponieważ transakcja ta odbyła się bez wiedzy władz gminy Czchów, przeto po jej ujawnieniu ostro one zaprotestowały uważając, że lokalni mieszkańcy nie chcą Romów, zaś Limanowa podrzuca problem do innej gminy. Wójt tej Gminy zapowiedział, że w ramach rewanżu rozważa zakupienie dla tych Romów budynku w Limanowej obok Urzędu Miejskiego celem „powrotu (Romów) do korzeni”. Należy dodać, że władze Limanowej w podobny sposób przesiedliły już wcześniej „swoich” Romów do Marcinkowic w gminie Chełmiec koło Nowego Sącza.
Protestują także Romowie, którzy nie chcą przenosić się do odległego Czchowa stwierdzając: „Nie zgadzamy się, żeby nas traktowano jak przedmioty, które się wywala gdzie bądź!”.
Sprawą – oprócz mediów – zainteresował się m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich, którego przedstawiciel stwierdził, iż „To Romowie są beneficjentami programu i pieniądze powinny być wykorzystywane, tak aby trafiała do nich rzeczywista pomoc.”. Postępowanie wyjaśniające prowadzi także Wojewoda Małopolski.
W dniu wczorajszym przedstawiliśmy problem na sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych stwierdzając w obecności posłów, przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, iż władze dwóch gmin traktują Romów jak „kukułcze jajo” podrzucając ich sobie bez jakiegokolwiek uzgodnienia zasad zakupu budynku komunalnego oraz przeniesienia lokatorów. I wszystko to obywa się za państwowe pieniądze z Programu romskiego, który wg założeń winien służyć integracji obywatelskiej obywateli polskich pochodzenia romskiego.
Nasze stanowisko znalazło zrozumienie wśród posłów, w tym wiceprzewodniczącego Komisji posła Szymona Giżyńskiego, którzy zapowiedzieli m.in. wyjazd Komisji do Limanowej.
Ponieważ działania obu samorządów mają charakter precedensowy i odbywają się na pograniczu prawa oraz zasad współżycia społecznego, przeto oświadczamy, że będziemy śledzić losy sprawy mając na uwadze przede wszystkim konstytucyjne prawa podmiotowe rodzin romskich (art. 2 – Zasada demokratycznego państwa prawnego, art. 30 – Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela, art. 32 – Wszyscy maja prawo do równego traktowania przez władze publiczne).
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
6) W dniu 23 lutego 2016 r. Stowarzyszenie opublikowało na swojej stronie kolejne trzecie oświadczenie w sprawie przesiedlenia rodzin romskich z Limanowej do Czchowa. Tym razem przyczyną było wydanie przez Burmistrza Czchowa zarządzenia nr 12/2016 w sprawie zapewnienia porządku, pokoju i bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Czchów. De facto zarządzenie dotyczy wyłącznie zakazu zasiedlenia przez burmistrza Limanowej na terenie tej gminy rodzin romskich. Oto treść tego oświadczenia:
Oświadczenie
z dnia 23 lutego 2016 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce
w związku z wydaniem przez Burmistrza Czchowa zarządzenia w sprawie zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Czchów
W dniu 17 lutego 2016 r. Burmistrz Czchowa wydał zarządzenie nr 12/2016 w sprawie zapewniania porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Czchów.
Z treści zarządzenia Burmistrza wynika, że: „W celu zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Czchów, jednocześnie stwierdzając, iż jest to niezbędne dla ochrony życia i zdrowia obywateli, wprowadzam bezwzględny zakaz zasiedlenia nieruchomości położonej w miejscowości Czchów (32-860 Czchów) ul. Sądecka 79, nr działki 1274, gmina Czchów, powiat Brzeski – do odwołania.”).
Każdy normalny czytelnik takiego zarządzenia może być przekonany, że na terenie jednej z działek w Czchowie nastąpiła jakaś katastrofa typu potop, trzęsienie ziemi, osuwisko, czy też stwierdzono epidemię cholery, czy innej śmiertelnej choroby lub zlokalizowanie na działce groźnych terrorystów.
Zauważamy, że akt ten przypomina „Zarządzenie dotyczące ograniczenia pobytu dla cyganów w powiecie warszawskim” wydane w dniu 28 maja 1942 r. przez Kreishauptmanna des Kreises Warschau” dr Rupprechta, w którym polecił umieścić Cyganów w dzielnicy żydowskiej. Jednocześnie zarządził, że Cyganie, którzy opuszczą tę dzielnicę zostaną ukarani ciężkim więzieniem.
Forma zarządzenia kojarzy się też z dekretami władz w okresie stanu wojennego w grudniu 1981 r. oraz wywołuje u czytającego zarządzenie obawy co do strasznych i niepewnych losów mieszkańców tej gminy, szczególnie mieszkańców sąsiadujących z tą nieruchomością.
O co chodzi Burmistrzowi Czchowa i dlaczego sięgnął do tak drastycznej formy realizacji swojej władzy?
Prawdziwe intencje wydania zarządzenia Burmistrz zawarł na jego drugiej stronie zawierającej uzasadnienie. Okazuje się, że to nie „plagi egipskie” były przyczyną wydania tego aktu prawa miejscowego, lecz możliwość zamieszkania na przedmiotowej nieruchomości trzech rodzin romskich, którym Burmistrz Limanowej polecił (pod rygorem egzekucji komorniczej) zasiedlić budynek położony na tej działce. Należy przypomnieć, że budynek ten Burmistrz Limanowej zakupił ze środków specjalnego rządowego Programu romskiego przeznaczonego na „integrację społeczną” (sic!) Romów.
W taki oto sposób środki wydane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zamiast na integrację społeczności romskiej ze społeczeństwem większościowym stały się przyczyną wydania przez Burmistrza Czchowa dramatycznego w treści zarządzenia oraz zniweczenia celów Programu.
Nie potrafimy zrozumieć dlaczego zasiedlenie jednego budynku na wymienionej nieruchomości przez obywateli polskich narodowości romskiej (mieszkających w Polsce od ponad sześciu wieków) ma wywołać zagrożenie dla porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego oraz życia i zdrowia obywateli. Zadajemy publicznie pytanie Panu Burmistrzowi Czchowa, czy wydaje podobne rasistowskie zarządzenia w przypadku osiedlania się w jego Gminie Polaków, ale także osób narodowości żydowskiej, ukraińskiej, białoruskiej, czeskiej, czy słowackiej z uzasadnieniem o zagrożeniu życia, zdrowia, porządku, czy bezpieczeństwa publicznego?
Ponieważ - zdaniem naszego Stowarzyszenia - Burmistrz Czchowa wydając wymienione zarządzenie naruszył nie tylko przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ale przede wszystkim art. 231 par. 1 Kodeksu karnego (Przekroczenie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego oraz działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego) w związku z art. 119 par. 1 tego Kodeksu (Groźba bezprawna wobec grupy ludzi z powodu jej przynależności narodowej. Publiczne nawoływanie) postanowiliśmy zawiadomić Prokuraturę o możliwości popełnienia przez Burmistrza Czchowa przestępstwa karnego.
Niezależnie od powyższego w zawiadomieniu poprosiliśmy Prokuraturę o zbadanie legalności działań Burmistrza Limanowej odnośnie do zgodności z prawem komorniczego wysiedlenia mieszkańców swojego miasta do innej gminy.
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
7) W dniu 24 lutego 2016 r. Stowarzyszenie skierowało do Prokuratury Okręgowej w Tarnowie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 231 w związku z art. 119 kodeksu karnego przez burmistrza Czchowa. Podstawą zawiadomienie było wydanie przez burmistrza zarządzenia nr 12 /220116 z dnia 20116 r. w sprawie zapewnienia porządku , spokoju i bezpieczeństwa na terenie gminy Czchów. Oto przedmiotowe zawiadomienie:
Oświęcim, dnia 24.2.2016 r.
Prokuratura Okręgowa
w Tarnowie
ul. J. Dąbrowskiego 27
33-100 Tarnów
Zawiadomienie
o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 231 par. 1 Kodeksu karnego (przekroczenie obowiązków – działanie na szkodę interesu publicznego przez funkcjonariusza publicznego) w związku z art. 119 tego Kodeksu (groźba bezprawna wobec grupy ludzi z powodu jej przynależności etnicznej).
Niniejszym zawiadamiam, że Marek Chudoba, Burmistrz Czchowa, mógł popełnić przestępstwo z art. 231 par. 1 Kodeksu karnego w związku z art. 119 par. 1 tego Kodeksu, polegające na przekroczeniu obowiązków funkcjonariusza publicznego – działanie na skodę interesu publicznego poprzez wydanie rasistowskiego zarządzenia nr 12/2016 z dnia 17 lutego 2016 r. w sprawie zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa na terenie gminy Czchów.
Uzasadnienie:
W dniu 17 lutego 2016 r. Burmistrz Czchowa wydał zarządzenie nr 12/2016 w sprawie zapewniania porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Czchów. Jako podstawę prawną wydania tego aktu Burmistrz wskazał art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515, ze zm.).
Dowód: zarządzenie j.w.
Z treści zarządzenia Burmistrza wynika, że: „W celu zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Czchów, jednocześnie stwierdzając, iż jest to niezbędne dla ochrony życia i zdrowia obywateli, wprowadzam bezwzględny zakaz zasiedlenia nieruchomości położonej w miejscowości Czchów (32-860 Czchów) ul. Sądecka 79, nr działki 1274, gmina Czchów, powiat Brzeski – do odwołania.”).
Podstawy wydania tego zarządzenia Burmistrz zawarł w uzasadnieniu, w którym stwierdził, że w związku z zakupem przez Burmistrza Limanowej budynku położonego na terenie jego Gminy z przeznaczeniem na zasiedlenie w nim 3 rodzin romskich, to on jako „Burmistrz Czchowa stwierdził istnienie zagrożenia dla porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego oraz życia i zdrowia obywateli”. Stwierdził także, iż : „Sprzeciw lokalnej społeczności wobec nowej sytuacji społecznej stwarza realne ryzyko wystąpienia niepokojów społecznych i skrajnych sytuacji przejawiających się agresją zarówno werbalną, jak i fizyczna wobec rodzin romskich, które zamieszkają w nieruchomości w miejscowości Czchów”.
Ustosunkowując się do przedmiotowego zarządzenia należy stwierdzić, że ma ono charakter rasistowski i ksenofobiczny. Trzy rodziny romskie, które miałyby z woli Burmistrza Limanowej zamieszkać w Czchowie, to obywatele polscy, którym przysługują takie same uprawnienia konstytucyjne jak innym obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej. Mówi o tym art. 52 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym „Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu”. Wprawdzie wolności te mogą, zgodnie z ust. 3 tego artykułu być ograniczone przez ustawę, lec z z pewnością podstawy takiej nie stanowi art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, na który powołuje się w zarządzeniu Burmistrz Czchowa (vide: wyrok WSA w Gliwicach z dnia 23.11.2009 r. sygn.. akt III SA/Gl 1023/09).
Nie potrafimy zrozumieć dlaczego zasiedlenie jednego budynku na wymienionej nieruchomości przez obywateli polskich narodowości romskiej (mieszkających w Polsce od ponad sześciu wieków) ma wywołać zagrożenie dla porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego oraz życia i zdrowia obywateli. Czy Burmistrz Czchowa byłby równie odważny i stanowczy wydając podobne rasistowskie zarządzenia w przypadku osiedlania się w jego Gminie Polaków, ale także osób narodowości żydowskiej, ukraińskiej, białoruskiej, czeskiej, czy słowackiej z uzasadnieniem o zagrożeniu życia, zdrowia, porządku, czy bezpieczeństwa publicznego?
W takiej sytuacji należy stwierdzić, że Burmistrz Czchowa wydając zarządzenie kierował się wyłącznie romską przynależnością etniczną obywateli polskich, którzy mieliby zamieszkać na terenie jego gminy. Prawdopodobnie także chciał zaspokoić żądania części jego wyborców, co jedynie potwierdziłoby jego intencje. Zarządzenie stanowi groźbę bezprawną wobec rodzin romskich. Działając we wskazany sposób wypełnił znamiona przestępstwa określonego w art. 119 par. 1 Kk a także w art. 231 par. 1 Kk, gdyż Burmistrz zgodnie z art. 115 par. 13 pkt 4 tego Kodeksu jest funkcjonariuszem publicznym. Wydając zarządzenie Burmistrz chce uzyskać efekt w postaci niezamieszkania w jego gminie obywateli wyłącznie z powodu przynależności etnicznej.
Zauważamy, że akt ten przypomina „Zarządzenie dotyczące ograniczenia pobytu dla cyganów w powiecie warszawskim” wydane w dniu 28 maja 1942 r. przez Kreishauptmanna des Kreises Warschau” dr Rupprechta, w którym polecił umieścić Cyganów w dzielnicy żydowskiej. Jednocześnie zarządził, że Cyganie, którzy opuszczą tę dzielnicę zostaną ukarani ciężkim więzieniem. Forma zarządzenia kojarzy się też z dekretami władz w okresie stanu wojennego w grudniu 1981 r. oraz wywołuje u czytającego zarządzenie obawy co do strasznych i niepewnych losów mieszkańców tej gminy z powody zasiedlenia rodzin romskich, szczególnie mieszkańców sąsiadujących z tą nieruchomością.
Niezależnie od powyższego wnosimy o zbadanie działań innego funkcjonariusza publicznego tj. Burmistrza Limanowej, który pod pozorem legalności działań doprowadził do sytuacji w której trzy romskie rodziny są przedmiotem a nie podmiotem działań administracji publicznej. Nadto zauważamy, że Burmistrz Limanowej zakupując budynek w innej gminie tj. w Czchowie z przeznaczeniem dla Romów kierował się intencjami rasistowskimi a celem wskazanych działań była chęć pozbycia się rodzin romskich ze swojego miasta i ich podrzucenie do innej gminy. Zresztą tak uczynił również w przypadku innej grupy ludności romskiej przesiedlając ją do Marcinkowic. Działania te podjął nie za własne środki, lecz za pieniądze rządowe z Programu romskiego na integracje Romów ze społeczeństwem większościowym.
W związku z przedstawionym zawiadomieniem wnoszę o wszczęcie śledztwa oraz podjęcie dalszych działań wynikających z przepisów prawa.
Prezes Zarządu Głównego
Roman Kwiatkowski
8) W dniu 26 lutego 2016 r. Stowarzyszenie otrzymało pismo od Burmistrza Czchowa w sprawie wydania przez niego zarządzenia porządkowego z dnia 17 lutego 2016 r.(vide wyżej). Zarządzenie to skrytykowaliśmy w oświadczeniu z dnia 23 lutego 2016 r. W piśmie tym Burmistrz usprawiedliwia swój działania względem przesiedlenia rodzin romskich na teren jego gminy przez Burmistrza Limanowej. Zdaniem naszego Stowarzyszenia argumenty podnoszone przez Burmistrza Czchowa a wcześniej przez Burmistrza Limanowej mają doprowadzić wyłącznie do tego, by ten pierwszy nie musiał przyjąć Romów, zaś ten drugi mógł się ich pozbyć. Nie widać w działaniach obu szefów gmin dobra człowieka, w tym przypadku rodzin romskich.
9) W lutym 2016 r. w Biurze Stowarzyszenia prawnik oraz pracownicy przyjęli w sprawach prawnych oraz humanitarnych ……. osób.
10) Prawnik Stowarzyszenia dokonywał przeglądu stron internetowych pod kątem naruszenia przepisów art. 119, 256 i 257 Kodeksu karnego. Nie stwierdzono rażących przypadków wpisów.
Oświęcim, 1 marca 2016 r.
Prawnik r.p. Stanisław Rydzoń