1. Stowarzyszenie Romów w Polsce
    1. Historia i misja
    2. Władze
    3. Romski Instytut Historyczny
    4. The Fight Against Antisemitism in Poland: Monitoring, Intervention, Education
    5. Projekty
    6. Mobilne Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów
    7. Centrum Porad - FIO
    8. Dzielmy się doświadczeniami
    9. Podnoszenie kwalifikacji i zatrudnienie drogą do integracji
    10. Po obu stronach Karpat
    11. Polsko - Słowackie warsztaty
    12. Media o nas
  2. Aktualnie
  3. Romowie
    1. Historia
    2. Tradycja i Kultura
    3. Współczesność
      1. "Cygan ze strachu, Rom z dumy" - Katarzyna Marwicz w rozmowie z Marcinem Kołodziejczykiem, dziennikarzem tygodnika "Polityka", nagrodzonym za tekst o Romach w Rumunii.
      2. Delegacja Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów oraz Niemieckiego Związku Piłki Nożnej na Węgrzech 26-28.10.2009 - sprawozdanie z pobytu.
      3. Romowie w Polsce
      4. Szczyt Unii Europejskiej w sprawie Romów
      5. Postawy wobec Romów w Polsce, Czechach, na Węgrzech i Słowacji
    4. Artykuły i Raporty
      1. Raporty
      2. Raport "Romowie na rynku pracy" [PDF]
      3. Raport pt. Funkcjonowanie poznawcze dzieci romskich uczęszczających do szkół podstawowych specjalnych i masowych - konteksty społeczne [PDF]
      4. Raport Romowie - Bezrobocie [PDF]
      5. Rzucając wyzwanie przymusowej sterylizacji kobiet romskich w Czechach- źródło ERRC http://www.errc.org/cikk.php?cikk=2228, tłumaczenie Małgorzata Kołaczek
      6. Romowie. Rozprawa o poczuciu wykluczenia- Marian Grzegorz Gerlich, Roman Kwiatkowski
      7. Wykuwanie pamięci. Kilka uwag na temat wystawy ”Zagłada Romów Europejskich oraz Rasizm we Współczesnej Europie” - Joanna Talewicz-Kwiatkowska, Marek Isztok
      8. Mass media jako czynnik wpływający na integrację społeczną Romów – przypadek Polski, Węgier, Słowacji- Joanna Talewicz-Kwiatkowska, Małgorzata Kołaczek
      9. Pomoc dla Romów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Szanse i zagrożenia
      10. Romowie na rynku pracy – badania i raport
  4. Romski Holokaust
    1. Informacje historyczne
      1. Początek represji antyromskich po dojściu nazistów do władzy w Niemczech
      2. Początek "ostatecznego rozwiązania" kwestii romskiej
      3. Eksterminacja Romów w okresie II wojny światowej w okupowanych krajach Europy
      4. Syndrom Holokaustu
    2. Świadkowie Holokaustu
    3. Relacje świadków
      1. Franz Wirbel
      2. Szmyt Władysław
      3. Edward Paczkowski
      4. Edward Kwiatkowski
      5. Anna Kwiatkowska
      6. Aleksy Kozłowski
      7. Władysława Jaglenicz
      8. Leokadia Jaworska
      9. Elizabeth Guttenberger
      10. Ryszard Głowacki
      11. Helmut Clemens
      12. RELACJE VIDEO
    4. Skany dokumentów
      1. Świadectwa
    5. Dzień pamięci o zagładzie Romów
      1. Kalendarium upamiętniania holokaustu Romów i Sinti przez Stowarzyszenie Romów w Polsce - lata 1993-2012
      2. Międzynarodowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów- PROKLAMACJA
      3. 65 rocznica likwidacji tzw. Zigeunerlager – obrona pamięci dla lepszej przyszłości
      4. Relacja z 65. rocznicy likwidacji tzw. Zigeunerlager [VIDEO]
    6. Spotkania ze świadkiem
      1. Spotkania ze świadkiem
      2. Spotkanie z Edwardem Paczkowskim - relacja [VIDEO] cz.1
      3. Spotkanie z Edwardem Paczkowskim - relacja [VIDEO] cz.2
  5. Edukacja i Kultura
    1. Działalność edukacyjna SRwP
      1. Edukacja
      2. Oferta spotkań edukacyjnych Stowarzyszenia Romów w Polsce
    2. Dialog-Pheniben
    3. Spotkania edukacyjne
    4. Wystawy
      1. Wystawa stała
    5. Publikacje
  6. Video
  7. Galeria
  8. Polecamy
  9. Dialog- Pheniben
  10. Akcja Reinhardt
  11. E-Lekcje
 

Edward Kwiatkowski

Relacja spisana dla Romskiego Instytutu Historycznego dnia 17 kwietnia 1997 roku.

Urodziłem się 15 czerwca 1933 roku w miejscowości Słupce. Ojciec Kazimierz, matka Julianna z domu Brzezińska. Przed wojną mieszkaliśmy w Warszawie wraz z rodzicami i dziewięciorgiem rodzeństwa. Mieszkaliśmy w kamienicy na Powązkach. Jak wybuchła wojna uciekliśmy z domu i ukrywaliśmy się w lasach w okolicach Warszawy i Kielc. Był to tabor gdzie było kilka rodzin romskich,  około 60 Romów – w tym kobiety i dzieci.  Latem nasz tabor, który stał w lesie w okolicach Kielc otoczyli żołnierze Niemieccy. Do tych, którzy próbowali uciekać strzelali bez wahania. Następnie zabrali nas do pobliskiej wioski. Rozkazali położyć się wszystkim twarzą do ziemi a ręce założyć na kark. Obok były wykopane doły, do których zapędzili kobiety i dzieci. Mężczyzną kazali leżeć na ziemi. Hitlerowcy otoczyli dół, po czym na komendę oficera niemieckiego na naszych oczach otworzyli ogień z karabinów maszynowych. Gdy dokonali egzekucji na kobietach i dzieciach, kolej przysyła na mężczyzn. Było nas tam około trzydziestu. Rozkazali nam wstać i iść w kierunku dołu w którym leżeli pomordowani nasi bliscy. Wszyscy byliśmy zdruzgotani, lecz wiedząc, że taki sam los jak kobiety, spotka i nas w akcie desperacji postanowiliśmy spróbować ucieczki. W drodze na egzekucje mój wujek, który miał na nazwisko Kwiatkowski krzyknął głośno „uciekamy”. Na ten znak, wszyscy mężczyźni rozpierzchli się i rzucili do ucieczki. Niemcy zaczęli do nas strzelać, lecz każdy jak mógł uciekał. Ludzie padali zabici na ziemię pod gradem kul niemieckich. Ja zostałem ranny w lewą nogę powyżej kolana. Do dziś mam ślad po kuli. Ranny leżałem na ziemi, wtedy dobiegł do mnie mój wujek i brat Aleksander, podnieśli mnie z ziemi i pomogli uciec do lasu. Z miejsca zbrodni udało się uciec tylko sześciu ludziom, w tym mnie, mojemu ojcu, mojemu bratu Aleksandrowi oraz trzem innym Romom. W tej wiosce zginęli zamordowani przez hitlerowców moi bliscy: matka, siostry -  Adela, Kasia, Zofia, Zuzia i Frania, bracia – Józef i Maniek oraz wielu znajomych Romów. Długo uciekaliśmy w obawie przed pościgiem. Ukrywając się w lasach, ruszyliśmy w kierunku Kielc. Tam ponownie byliśmy złapani przez Niemców. Zostaliśmy przewiezieni ciężarówkami do getta w Piotrkowie Trybunalskim. Panowały tam okropne warunki, starsi musieli pracować. Byliśmy tam około trzech miesięcy. Ojciec przekupił złotem pilnującego nas żandarma a ten umożliwił nam ucieczkę. Z obozu uciekliśmy w trójkę: ojciec, ja i mój brat Aleksander. Do końca wojny ukrywaliśmy się w lasach w okolicach Warszawy. Obecnie jestem wdowcem, mam dwoje dzieci mieszkam w Grodzisku na ul. Harcerskiej 8.


Na tym relację zakończono.


Relacje sporządził: Zbigniew Firek                                       

Relację złożył: Edward Kwiatkowski

Romski Instytut Historyczny

Najnowsze w galerii

Napisz do redakcji

Stowarzyszenie Romów w Polsce
ul. Berka Joselewicza 5
32-600 Oświęcim
tel. 0 33 8426989
e-mail: 17421453@pro.onet.pl; stowarzyszenie@romowie.net
Licznik odwiedzin: 512 418 osób
Realizacja: HEXADE.COM (Grafik, projektant, webdesigner)