Oświęcim, dnia 20 stycznia 2015 r.
Pan Andrzej Seremet
Prokurator Generalny RP
Szanowny Panie Prokuratorze
W załączeniu przesyłam dwa postanowienia o umorzeniu dochodzenia wydane przez:
1. Prokuraturę Rejonową Kraków Śródmieście Zachód w Krakowie z dnia 29.12.2014 r. sygn.. akt 4Ds.210/14;
2. Prokuraturę Rejonową dla Wrocławia – Stare Miasto we Wrocławiu z dnia 31.12.2014 r. sygn.. akt 2Ds.284/14
z
uprzejmą prośbą o polecenie ich zbadania w trybie nadzoru z punktu
widzenia realizacji Wytycznych Pana Prokuratora z dnia 27
października2014 r. w sprawach związanych z przestępstwami z nienawiści
dokonywanymi z wykorzystaniem Internetu, skierowanych do Prokuratorów
Apelacyjnych.
W sprawach tych nie wniesiono zażaleń do właściwych
sądów. Zdaniem Stowarzyszenia, poruszone poniżej zagadnienia jako często
występujące i dotyczące nie tylko społeczności romskiej, winny zostać
przeanalizowane przez Pana Prokuratora oraz podległe mu służby.
Ad. 1. Postanowienie zostało wydane w związku z zawiadomieniem złożonym przez Stowarzyszenie Romów w Polsce po stwierdzeniu nienawistnych względem Romów wpisów w Internecie związanych z konfliktem etnicznym w Andrychowie.
Z uzasadnienia postanowienia wydanego przez Prokuraturę Rejonową w Krakowie (str. 3 ostatni akapit) wynika, że „wypełnione zostały znamiona przestępstwa publicznego nawoływania do nienawiści na tle różnic etnicznych. Wypowiedź ta po pierwsze, ma na celu wzbudzenie poczucia niższości społeczności romskiej zamieszkującej Andrychów, poprzez ustawienie ograniczeń w korzystaniu przez przedstawicieli tej społeczności z określonych praw i wolności. W opinii autora grupa ta nie powinna być traktowana na równi z pozostałymi mieszkańcami tej gminy, co wyraża się w wypowiedzi jej twórcy, że „należy jej odebrać wszelkie zasiłki socjalne” i „nadać obowiązek pracy.” Tego typu wywiedź wzbudza uczucie silnej niechęci, braku akceptacji, a nawet wrogości do ww. osób, podkreślając tym samym uprzywilejowanie reszty mieszkańców gminy w stosunku do tej społeczności. Po drugie, wypowiedź ta ma na celu stworzenie u mieszkańców poczucia zagrożenia ze strony przedstawicieli społeczności romskiej („zrobimy wszystko co w naszej mocy w walce o bezpieczna Polskę dla Polaków”). Autor podkreślając, że istnieje tam „problem romski”, który należy „szybko i sprawnie rozwiązać”, nawołuje tym samym do konfliktu pomiędzy tymi grupami mieszkańców, do samosądów. Ogólny wydźwięk tej wypowiedzi jest jednoznacznie negatywny.”
Z takim uzasadnieniem Stowarzyszenie w pełni się identyfikujemy.
Zaskoczeni jesteśmy jednak następnymi ustaleniami Prokuratury:
„W
trakcie dochodzenia ustalono, że przedmiotowa wypowiedź została
umieszczona na portalu społecznościowym Facebook, którego właścicielem
jest spółka mająca swoja siedzibę w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Nie
kierowano w sprawie wniosku o udzielenie pomocy prawnej do Stanów
Zjednoczonych Ameryki z uwagi na brak możliwości jego realizacji mając
na względzie uprzednie odmowy realizacji takich wniosków w podobnych
sprawach.”
Wydaje się, że Prokuratura powinna – mając na uwadze
Wytyczne z dnia 27.10.2014 r. (część II pkt 1 oraz część IV Współpraca)
–dokonać analizy możliwości uzyskania pomocy prawnej z USA oraz
wystąpić o taką pomoc. Powoływanie się przez organy Prokuratury w
odmownych postanowieniach na „uprzednie odmowy realizacji takich
wniosków w podobnych sprawach” nie jest konstruktywnym rozwiązaniem,
gdyż nie zmierza do ukarania sprawcy, co winno być celem każdego
dochodzenia. A to jest demoralizujące i skłania przestępców do działań,
za które nie poniosą one odpowiedzialności.
W przedstawionej sytuacji
Stowarzyszenie prosi Pana Prokuratora o zobowiązanie wskazanej
Prokuratury o skierowanie umotywowanego wniosku do właściwych organów
USA o udzielenie pomocy prawnej. Równocześnie, ponieważ sprawa
dotyczy nie tylko mniejszości romskiej, ale i innych mniejszości,
prosimy o rozważenie podjęcia innych działań, w tym o charakterze
międzynarodowym, by można było ścigać przestępców internetowych mających
siedzibę w USA (pisze Pan Prokurator o tym na stronie 8 Wytycznych:
NW3C).
Ad.2. Postanowienie zostało wydane w związku z
umieszczeniem na stronie „Gazety Wrocławskiej” komentarzy zawierających
treści obraźliwe dla społeczności romskiej.
Z uzasadnienia
postanowienia wynika, że: „Następnie zwrócono się do „Gazety
Wrocławskiej” o dostarczenie adresów IP komputerów, z których dokonywano
wpisów pod artykułami „Cyganie w Rynku obłapiają przechodzące kobiety.
Co wtedy robić?”, „Cyganie atakują na Rynku. Tylu żebrzących nie było od
lat”, „Fontanna w centrum zamieniona w basen dla Cyganów”. Przesłuchani
w charakterze świadków w trybie art. 183 kpk …. (tu wymieniono 26
osób, które dokonały nienawistnych wpisów) zeznali, że nie umieszczali
wpisów pod przedmiotowymi artykułami oraz nie wiedzą, kto mógł to
zrobić. W toku dochodzenia przeprowadzono czynności procesowe i
pozaprocesowe zmierzające do ustalenia sprawców zdarzenia. Wobec tego,
iż czynności te nie oprowadziły do ustalenia sprawców przestępstwa
należało postepowanie umorzyć wobec nie wykrycia sprawców
przestępstwa.”
Z takim uzasadnieniem nie zgadzamy się co do
zasady. Skoro ustalono IP 26 osób, które dokonały wpisów (z ich
komputerów dokonano wpisów), to nie może tak być, że sprawcy jak jeden
mąż odpowiadają, że oni z tymi wpisami nic wspólnego nie mają i
oczywiście one ich nie dokonywały, zaś Prokuratura przyjmuje te
oświadczenia bez jakiegokolwiek uwag, czy zastrzeżeń. Oczywistą rzeczą
jest, że sprawcy składają zeznania w taki sposób by nie być ukarani, a
być uwolnieni od odpowiedzialności. Jednakże zadaniem przyjmujących
zeznanie jest nie tylko przyjęcie kłamliwych zeznań, lecz przede
wszystkim udowodnienie sprawcy, że popełnił czyn zabroniony. Tymczasem w
przedmiotowej sprawie Prokuratura nie podjęła żadnych działań by
zweryfikować prawdziwość składanych zeznań. Wydaje się , że jednostki
organizacyjne Prokuratury nie zapoznały się jeszcze z wymienionymi
Wytycznymi, a jeśli tak, to ich nie stosują.
Wniosek taki
potwierdzają ostatnie kontakty z innymi jednostkami organizacyjnymi
Prokuratury. Wskutek takich działań praktycznie wszystkie zawiadomienia o
możliwości popełnienia przestępstwa składane przez Stowarzyszenia są
załatwiane odmownie, z uzasadnieniem „z powodu niewykrycia sprawców
przestępstwa”, w sytuacji gdy wszyscy sprawcy byli wcześniej
przesłuchani przez Prokuraturę.
Praktyka taka jest oczywiście
niezgodna z zapisami części II Wytycznych, szczególnie pktu 7, zgodnie z
którym: „W przypadku wątpliwości związanych z identyfikacja sprzętu i
jego użytkownika niezbędne jest podjęcie czynności zmierzających do
ustalenia, czy z tego samego IP, w zbliżonym czasie były dokonywane
inne czynności – przykładowo: logowani do portali społecznościowych,
banków itp. stron, z których korzystanie umożliwia indywidualna nazwa
użytkownika (login) i hasło, a także czy na innych stronach, w zbliżonym
czasie występowała osoba posługująca się tym samym pseudonimem
(nick,iem).”
W opisanym przez nas przypadku Prokuratura we Wrocławiu
w żadnym stopniu nie skorzystała z Wytycznych, w tym w szczególności z
zapisu ww. pkt 7 w części II. Gdyby tak uczyniła, przynajmniej części
sprawców udowodniono by iż dokonywali nagannych wpisów. Nawiasem mówiąc
należałoby zastosować taką samą metodę jaką orany ściągania stosują przy
przestępstwach drogowych (radary), gdzie albo odpowiada właściciel auta
albo osoba wskazana przez niego jako kierująca pojazdem. Przenosząc tą
zasadę na grunt Internetu, odpowiadać powinien zawsze właściciel
komputera, chyba że wskaże osobę, która dokonała wpisu.
Podając
powyższe uprzejmie prosimy o służbowe wykorzystanie zgłoszonych spraw.
Mamy nadzieję, że przedstawione uwagi wpłyną na poprawę jakości
ścigania przestępstw i przestępców internetowych.
Z wyrazami szacunku
Prezes
Roman Kwiatkowski
