Oświęcim, dnia 17 lutego 2015 r.
Oświadczenie Stowarzyszenia Romów w Polsce w sprawie 10 rocznicy uchwalenia ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym
W dniu jutrzejszym tj. 18 lutego 2015 r. odbędzie się posiedzenie
sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych poświęcone 10
rocznicy uchwalenia ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach
narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. W trakcie posiedzenie
odbędzie się dyskusja na temat funkcjonowania tej ustawy a także nad
informacją Ministra Administracji i Cyfryzacji na temat działalności
Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
W
związku z tą rocznicą Stowarzyszenie Romów w Polsce stwierdza, że
uchwalenie ponad 10 lat temu przedmiotowej ustawy było bardzo istotną
zmianą w postrzeganiu mniejszości narodowych i etnicznych przez państwo
polskie. Po raz pierwszy prawa i obowiązki mniejszości zostały
określone w ustawie. W ten sposób zapis art. 35 Konstytucji dotyczący
mniejszości został przeniesiony na poziom ustawy, co niewątpliwie
korzystnie wpłynęło na wzajemne stosunki państwo – mniejszości.
Podkreślając
wartość jaką stanowi ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. zauważyć jednakże
należy, że z powodu upływu owych 10 lat a także zmian społecznych,
gospodarczych, czy socjalnych, jakie nastąpiły w tym czasie a przede
wszystkim z powodu wejścia Polski w dniu 1 maja 2004 r. do Unii
Europejskiej, wiele jej zapisów stało się anachronicznych nie
odpowiadających duchowi obecnych czasów. Ubiegłoroczna nowelizacja
dotycząca wprowadzenia do ustawy integracji obywatelskiej i społecznej,
nie wynikała z analizy dotychczasowych zapisów ustawy, lecz z braku
podstawy prawnej do wdrożenia „ Programu integracji społecznej Romów w
Polsce na lata 2014 – 2020”. Niezależnie od powyższego zauważam, że
potrzeba integracji mniejszości występuje przede wszystkim ze strony
rządowej a nie tych mniejszości. Jestem zdumiony że pragnie się
zintegrować Niemców, Ukraińców, Białorusinów, Słowaków, Ormian,
Litwinów, Romów i Żydów, w sytuacji gdy mniejszości te pragną żyć w
społeczeństwie polskim na dotychczasowych warunkach kulturowych.
Wartości te mają dla nich fundamentalne znaczenie.
W
przedstawionej sytuacji w połowie ub. roku Stowarzyszenie przygotowało
projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o
mniejszościach narodowych i etnicznych. Projekt ten został przekazany w
ub. roku sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
W
projekcie uwzględniliśmy propozycję zmian w ustawie z dnia 6 stycznia
2005 r. koniecznych z punktu widzenia funkcjonowania mniejszości
etnicznej romskiej. Główny nacisk Stowarzyszenie położyło na
funkcjonowanie Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i
Etnicznych, ale także zaproponowaliśmy i inne zmiany.
Jakie zmiany w przedstawionej sprawie są konieczne:
1.Należy
koniecznie wprowadzić kadencyjność sprawowania funkcji członka Komisji
Wspólnej. Dlatego zaproponowaliśmy w ust. 2 art. 24 ustawy
ograniczenie kadencji członka Komisji Wspólnej do 5 lat. Dotychczas
ustawa nie ograniczała czasokresu członkostwa w Komisji, co oznacza, że
można być członkiem Komisji nawet dożywotnio. Nie trzeba wiele wysiłku
by udowodnić ,że taka regulacja jest niewłaściwa i patologiczna.
Stowarzyszenie posiada wiele argumentów uzasadniających pilną potrzebę
wprowadzenia kadencyjności członkostwa.
Należy zauważyć, że
wskutek braku kadencji członkowie Komisji byli powoływani na czas
nieoznaczony, co uniemożliwiało mniejszościom narodowym i etnicznym
dokonanie jakichkolwiek zmian osobowych, poza iluzorycznymi
„możliwościami” określonymi w art. 24 - 25 ustawy.
2.Istotą
zaproponowanej przez Stowarzyszenie nowelizacji ustawy stanowi nowe
brzmienie ust. 6 w art. 24 ustawy. W zmianie tej
Stowarzyszenie w nowy sposób określiło sposób wybierania oraz
desygnowania kandydatów na członków Komisji Wspólnej. W chwili obecnej
przepis ten nie ustala żadnej formy wyboru (konsultacji) tych
kandydatów. Nadto przewiduje, że w przypadku gdy mniejszość przedstawi
Ministrowi ilość kandydatów inną niż przewiduje ust. 1 pkt 2 tego
artykułu tzn. mniej, czy więcej niż dwie osoby, to Minister
Administracji i Cyfryzacji sam wskazuje kto ma być kandydatem na członka
Komisji Wspólnej. Ponieważ w przypadku Romów, którzy zrzeszeni są w
ponad 100 organizacjach pozarządowych uzgodnienie dwóch wspólnych
kandydatów do Komisji Wspólnej jest praktycznie niemożliwe, przeto
każdorazowo Minister stosuje zasadę opisano w ust. 6,czyli sam wybiera i
wskazuje Premierowi kandydatów, co jest formą ubezwłasnowolnienia
mniejszości romskiej. Stowarzyszenie jako autor projektu ustawy uważa,
że tylko zwycięzcy konsultacji, czyli osoby które uzyskały największe
poparcie swojej mniejszości lub społeczności winni być wskazywani przez
Ministra Administracji i Cyfryzacji Premierowi do powołania na członków
Komisji Wspólnej.
Przedstawiona propozycja nowelizacji ustawy jest
jedną z kilku zaproponowanych i wynika z kilkuletnich bardzo
negatywnych doświadczeń Stowarzyszenia związanych z próbami odwołania
członków Komisji Wspólnej.
Podając powyższe Stowarzyszenie
wyrażam nadzieję, iż w związku z zaistniałą dyskusją na forum Sejmu na
temat 10-lecia uchwalenia ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. dojdzie w
najbliższym czasie do istotnych zmian w tej ustawie, polegających w
szczególności na upodmiotowieniu mniejszości, w tym mniejszości
etnicznej romskiej, o czym mówi Konstytucja, w stosunkach z
administracją rządową.
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
